Ajo asht gadi. Qindron me trupin drejt para shtëpisë së saj modeste. “Golden Bag” (çanta e artë) shkruan çanta e vogël sportive që mban në dorë. Nën diellin përvlues, na ecim ngadalë drejt Golfit të lodhun të parkum në hije, në rrugë të ashpra e të pashtrueme. Tuj rregullue shaminë e kokës, Ellma ngjeshet në sediljen mbrapa, midis Marigonës- asistentes sime për punën kërkimore – dhe meje. Burri jem nget.

Na jena në mision. Dum me gjetë paret që janë vjedhë prej llogarisë bankare të Ellmës. Dyqindepesëdhjetë evro kanë hupë prej pensionit të saj të vogël si e ve, prej pesëqind në total. Gjysma e të ardhunave të saj kanë hupë – qashtu. Kush kishte ba send të tillë, kush ia merr paret një të veje lufte? Për me marrë përgjigje, na jena rrugës për në bankën centrale në Prishtinë. “Kanë mendu se plaka s’di kurrgja e s’mund me shku vetë n’Prishtinë.” thotë Ellma. Me za të fortë deklaron, “Janë gabue. Vetë kam shku me taku djalin në burg sërb. Kam shku e kam marrë nga Prishtina kur e liruen. Kam mujtë qaq në ato kohë t’vshtira e me shqetsime, e njashtu kam me i marrë paret prej tyne sod.”

Ellma asht pendu që nuk është shkollu ma shum, pse mendon qi bankierët kishin me e respektu ma tepër. Rritja ish vshtirë, e ama i diq kur qe fmi. Shfryn, “Im atë m’ka shkollu shum pak” dhe vazhdon me hidhrim, “n’vend se me investu në edukim, m’ka martue kur isha veç katërmbëdhetë vjeç.” Burri ishte njëzet vite ma i madh, “me mustak”, e ajo ish tutë prej tij. “Oh qe vshtirë, ….fminë e parë e kam lindë shtatëmbëdhetë dhe kam vazhdu me lindë të tjerë.” rënkoi ajo.

Ellmës mund t’i mungojë edukimi formal dhe mjetet financiare, por jo talenti. Asht shëruese, masazhatore tradicionale dhe ndreqse eshtnash. Ajo po don me na i tregue disa prej aftësive të saj. Fundi i saj me motiv leopard rrudhet ndërsa përpiqet të gjejë rehat në sediljen e pasme që të më tërheqë mbi prehnin e saj. Lëkura e sediljes kërcet ndërsa kamët e mia të djersituna çohen lart. Kamt e mia godasin dritaren me një zhurmë të shurdhën dhe para se të arrij me lëvizë e rrotullu, me i futë në hendekun e sipërm. Era ballore fishkëllen ndërsa m’i prek ato – jam mirënjohëse për freskinë. Shpatullat kërcasin dhe vertebrat rënkojnë ndërsa ajo lëviz gishtat e trashë e të fortë mbi shpinën teme. Makinat rrotull i bien burisë – jemi tu ba skenë. Tu u përkulë, ajo më pëshpërin në vesh me zanin e saj të trashë, “Baj ma tepër nga sa duket.”. Qafa jeme ankohet teksa përpiqem me kthy kryet sikletshëm ndërsa qindroj shtrirë në kyt pozicion të pambrojtun dhe gati të pamundur – kurioze me e dëgju.

Duke qeshë, Marigona më ndihmon të çohem prapë drejt që të mbaj shënime. Aty nis Ellma me na çu në botën e saj të orakujve dhe shërimit me fuqi magjike. Jam e tërhequr, e mahnitur, dhe kurioze. “Nigjo me kujdes,” nis ajo ndërsa unë mbaj shënimet, “kur thmitë nuk mujn me ecë, ose kjajnë me tepri, marr një shkop në një të Martë. Ia veshi rrobet e thmiut dhe e njis sipri oxhakut. Duhet me qindru shkopi aty tanë natën, dhe të nesmrit, kontrolloj a mungon gja. Nëse po, bebja ka me u shnoshë. E nëse jo, nuk ka me pasë asnji mundsi.”

Marigona e ndërpret e çuditun, “Κush i merr rrobet?”

“E Marta i merr.” përgjigjet thjesht Ellma. “Kur s’mungon gja, nuk ke ç’ka me ba. Domosdo, i çojmë thmitë në gjithëfarëlloj doktori dhe vendesh të mira, t’u shpresu qi mjekimi do e shërojë.”

Mendohem. “A mungon gja kur e kontrollon shkopin t’nesërmen?” e pyes ndërsa makina shpejton nëpër rrugën me pluhun që përzhitet në diellin e mbasdites. “Pothuj gjithnji, dhe thmiu shnoshet pas ksaj.” gjegjet ajo. S’kam kohe ta pyes kush e çfarë asht e Marta sepse ajo vazhdon, “Tash po du me të tregu tjetër send. Kur çika e kunatit ishte shum smutë, e çuen në shum doktorë por asnji s’und e shëroi. Ma prune një ditë me shpresën qi po e shëroj un. E shiqova, dhe e urdhnova të shtrihej. Dola jashtë me xanë nji pulë të zezë.” Toni i ndryshoi në mësimdhanës. “Pula duhet me kanë e zezë dhe duhet mos me pasë ngjyrë tjetër në pupla.” Ajo shpjegon si u kthy me pulën, e mbajti me kokë poshtë dhe i preu fytin t’u lanë gjakun me rrjedhë në rrobet e çikës. Pastaj i mori rrobet dhe bashkë me pulën i hodhi në bodrum ku ma vonë vizatoi nji rreth në lamshin e përgjakun. Me zanin të mbushun me krenari, ajo përfundon tregimin. “Çika u rrit e shnetshme dhe lindi tre djem.”

Javë më vonë mësova që Ellma asht e njohun ndër bashkëfshatarë për fuqitë shëruese. Njerëzit vijnë me kërku ndihmë shpesh që ajo e jep falas. “Asht vërtetë bamirëse”, “Ellma din çka ban”, “Ellma nuk trajton këdo, duhet me t’besue” më treguen fshatarët të mrekulluem. Pashë gjatë kohës si kuronte ndrydhjen e kaviljes, rivendoste kyçe të dala vendit, jepte masazhe, përmirsonte kokëdhembjet dhe isha dëshmitare si merrej me synin e keq dhe energjitë e këqija në tokë, qi fajsoheshin se pengojshin e rrzojshin njerëzit.

Gjatë gjithë rrugës, mendja më gumëzhin me pytje. Për fat të keq, duhet t’i ruej për ma vonë ndërsa im shoq na drejton në parkimin para bankës. Asht lehtësim të hysh në bankë dhe të ndiesh goditjen e ajrit nga kondicioneri që na mirëpret dhe na freskon. Një nëpunës na drejton në një korridor me pllaka në një zonë pritjeje të pastër, duke na ftu me u ulë. Ellma duket e zënë ngushtë, haptas nervoze dhe shtrëngon “çantën e artë” fort. Pyes vedin çka po mendon teksa rri ulun, duke folë me vedi pa mendje.

Dera anash hapet dhe z. Gashi në një kostum fin gri na përshëndet miqësisht dhe ulet drejt nesh duke tërhequr një karrige. Ai don ta dëgjojë historinë e Ellmës nga fillimi dhe na kërkon letrat që Ellma i nxjerr me duart që i dridhen. Krahason firmat në dokumentat dhe bie dakord që firmat ndryshojnë dukshëm. “A e din, nuk kisha me ba kaq zhurmë për 250 euro nëse s’kish me kanë gjysa e pensionit tem. Burri m’ka dekë në luftë. Jeta asht e vshtirë. Sna del parja deri në fund të mujit, mezi arrij me u ble nipërve librat e shkollës.” Z. Gashi ka dëgju boll, kthehet në zyrë, shkruen një letër ku konfirmohet mashtrimi dhe na përcjell për në rrugën tonë.

Ndërsa largohemi, Ellma shtrëngon “çantën e artë” në gjoks dhe qesh me cinizëm. “Edhe këta tuj vjedhë do jenë, kudo nji mut asht.”

***

Ditë më vonë, e gjejmë fajtorin. Një punonjëse e bankës, e re në moshë, në një nga pikat lokale, i ka vjedhë paret e Ellmës. Ajo kishte qenë e dëshpërueme se nuk i dilte pagesa për me kursye për dasmën dhe me ndihmu familjen që nuk iu dilte me mbyllë mujin. Siç tha Ellma: nji mut asht kur ka vorfni e vshtirësi. E nuk duket se ka magji me e ndryshu këtë.

Autorja: Hanna Kienzler

Përkthimi nga: Adela Radovani

[1] Të gjithë emrat janë pseudonime